Nếu như trước đây người dân luôn phải mang theo tiền mặt khi đi ra ngoài đường thì giờ đây chỉ với một tấm thẻ ngân hàng hay một chiếc điện thoại thông minh là mọi người đã hoàn tất quá trình thanh toán nhanh gọn, an toàn và chính xác.
Thanh toán bằng tiền mặt là hình thức thanh toán truyền thống từ lâu đời của hầu hết người dân thành phố. Tuy nhiên, từ khi đại dịch COVID - 19 bùng phát đã tạo ra những thay đổi lớn trong thói quen của người tiêu dùng về hình thức thanh toán từ dùng tiền mặt sang các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt như: Chuyển khoản ngân hàng, ví điện tử, quét mã thanh toán QR. Cùng với đó, xu hướng số hóa đang dần đi vào đời sống của người dân nên việc thanh toán không dùng tiền mặt đang chiếm ưu thế, được nhiều người dân ưu tiên lựa chọn.
Khảo sát tại các cửa hàng, quán cafe, nhà hàng... trên địa bàn thành phố hiện nay cho thấy - gần như 100% cửa hàng đều chuẩn bị sẵn máy quẹt thẻ ngân hàng, bảng ghi mã QR… để thuận tiện cho khách hành thanh toán mà không cần tiền mặt. Ngay cả khi đi chợ mua lương thực, thực phẩm việc thanh toán bằng các hình thức không dùng tiền mặt cũng đang chiếm ưu thế. Chị Nguyễn Thị Tuyết, chủ cửa hàng kinh doanh tạp hóa ở phường Hiến Nam cho biết: Hơn 1 năm trở lại đây, 100% quá trình nhập hàng tôi đều thanh toán bằng hình thức chuyển khoản qua ngân hàng mà không sử dụng tiền mặt. Trung bình mỗi ngày cửa hàng có 80 - 120 lượt khách ra, vào mua sắm hàng hóa thì có tới 30 - 50% số khách hàng sử dụng quét mã QR để thanh toán. Điều này giúp quá trình mua sắm nhanh chóng, tránh nhầm lẫn cho cả người bán và người mua.
Trong xã hội ngày nay, việc tiêu tiền mặt nảy sinh nhiều bất cập như: Bất tiện giao dịch với số lượng lớn, độ an toàn không cao, bảo quản khó khăn… Chính vì vậy, cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ đã thúc đẩy việc mở rộng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt với nhiều lợi ích đối với xã hội và các bên tham gia như: Vấn đề an toàn được bảo đảm; giảm các chi phí cần thiết phục vụ cho lưu thông tiền mặt; tránh rủi ro mất cắp, tiền rách, tiền giả; giao dịch nhanh chóng, chính xác, không cần kiểm đếm; dễ dàng quản lý chi tiêu cá nhân; giao dịch mọi lúc, mọi nơi, giao dịch có giá trị lớn… Bên cạnh đó, thanh toán không dùng tiền mặt còn đang mang đến cho người dân các ưu đãi hấp dẫn như: Không mất phí giao dịch, nhận mã dự thưởng… từ đơn vị cung cấp dịch vụ. Từ đó, kích cầu tiêu dùng, mở rộng mạng lưới thanh toán không dùng tiền mặt ở phạm vi rộng, phổ biến hơn.
Trên địa bàn thành phố hiện nay, người dân đang áp dụng việc thanh toán không dùng tiền mặt phổ biến trong tất cả các giao dịch từ mua sắm đến thanh toán các phí dịch vụ điện thoại, tiền nước, tiền điện… Anh Hoàng Văn Thịnh ở xã Bảo Khê chia sẻ: Tôi đang bỏ dần thói quen mang theo nhiều tiền trong người vì không an toàn, rủi ro khi giao dịch. Thay vào đó tôi luôn mang theo thẻ ngân hàng và điện thoại di động có cài APP giao dịch của các ngân hàng nên đi mua sắm, hay đóng tiền học cho con, đi ăn uống... tôi đều sử dụng để thanh toán rất thuận tiện. Trên các APP giao dịch của ngân hàng, ví điện tử có thêm nhiều tính năng tiện ích hấp dẫn, thuận tiện như: Nạp thẻ điện thoại, mua vé máy bay...
Thanh toán không dùng tiền mặt hay còn gọi là thanh toán điện tử để hướng tới xã hội không tiền mặt là xu hướng phát triển tất yếu trong thời đại 4.0, góp phần tạo điều kiện để người dân được trải nghiệm những hình thức thanh toán hiện đại. Tuy nhiên, việc thanh toán không dùng tiền mặt vẫn đang tồn tại những hạn chế như: Tình trạng “nghẽn mạng” dẫn đến lỗi không thực hiện được các giao dịch chuyển khoản gây khó khăn trong quá trình thanh toán; các đối tượng xấu đang lợi dụng xu hướng thanh toán này để tạo các giao dịch, thanh toán giả nhằm trục lợi bất chính… Vì vậy, để bảo đảm an toàn cho người sử dụng khi thanh toán không dùng tiền mặt, người dân cần lưu ý một số điều sau: Không để lộ thông tin cá nhân, thông tin in trên thẻ tín dụng, tuyệt đối không cung cấp mật khẩu tài khoản cho bất kỳ một ai. Thông báo và yêu cầu ngân hàng khóa tài khoản khi phát hiện thẻ ngân hàng hoặc thiết bị di động có kết nối tài khoản bị thất lạc hoặc thông tin cá nhân liên quan đến tài khoản nghi ngờ bị lộ…
Minh Huế (Trung tâm Văn hóa và Truyền thanh thành phố)